Hallo, uitsteller! Ik ben onder de indruk dat je begonnen bent mijn blog te lezen – maar misschien doe je het om te voorkomen dat je iets anders doet ;-).
Ben jij er zo een die iemand die regelmatig werk uitstelt, ook al weet je dat je vertragingen komen met een prijs. Vaak zeg je tegen jezelf dat je lui bent, maar het is niet het arbeidsethos dat speelt, maar het is emotie, of beter het reguleren van emoties. Als je een van de 15 – 20 procent van mensen bent die chronisch uitstellen, dan doe je dat om negatieve emoties uit de weg te gaan. Het kan zijn dat je je verveelt door de eentonigheid van een taak, overweldigd bent door de moeilijkheid van een project of maak je je zorgen over de kwaliteit van het werk dat je wil leveren. Dus, ontvlucht je die moeilijke emoties en stort je op iets anders dat gemakkelijk en verdovend leuk is – Netflixen of gamen … en vervolgens wordt je overvallen door gevoel van leegte ontwikkel je een sterke mening over jezelf.
Als je een uitsteller bent, is een goeie oplossing om je emoties te veranderen rond de taak die je steeds uitstelt. Denk eens na over waarom je het doet, wat kan helpen om een onaangenaam proces te herformuleren (of visualiseren) als een zinvol perspectief. Het kan ook helpen om jezelf eraan te herinneren dat veel, veel mensen uitstellen – waaronder Margaret Atwood, Leonardo da Vinci, Martin Luther King Jr. en Steve Jobs. Weet dat je in goed gezelschap bent en stop met jezelf voor de gek te houden over uitstelgedrag. Er zijn aanwijzingen dat wanneer je jezelf wat medeleven toont, je minder stil zult staan bij je tekortkomingen en meer vooruitgang zult boeken.
Overigens is uitstellen een overdrijving van een kwaliteit. De ruimte tussen intentie en uitvoering is de ruimte waar creativiteit ligt en de zachtheid dat het samenleven zo goed gebruiken. Een intens proces dat vele mooie vruchten voortbrengt. Maar de overdrijving brengt slechts de wrange vruchten voort zoals jezelf rot voelen en negatieve zelfovertuigingen.
Het Internal Family Systems Model (IFS) heeft een duidelijke visie op deze overdrijving. Het IFS model ziet procrastineren als een cyclisch proces dat wordt gekenmerkt door een strijd tussen twee groepen van beschermende delen, elk met goede bedoelingen, die hard werken om jouw innerlijke systeem in balans te houden. In IFS worden deze groepen onderscheiden in Managers wiens rol het is om te zorgen voor stabiliteit en goed functioneren en Brandweerlieden wiens gebruikelijke rol het is om schaamte en gevoelens van waardeloosheid die begraven ligt in de Ballingen, onze meest kwetsbare delen, te blussen (Schwartz, 1995). In de context van procrastineren kun je Brandweerlieden zien als ‘Afleiders’ omdat deze Beschermers een vitale functie hebben die verder gaat dan het doven van emotionele opflakkeringen; ze compenseren onze gedreven, hardwerkende Managers door plezier, nieuwigheden, troost en verlichting in het dagelijks leven te brengen.
Wanneer Beschermers reageren op emotionele pijn door in de overlevingsmodus te gaan, neemt hun gedrevenheid toe. Het streven van de Manager naar stabiliteit escaleert in zelfkritiek, het creëren van een starre jas van verantwoordelijkheid en de eis voor perfectie, eigenschappen waar je je vaak teveel mee identificeert en niet als schadelijk onderkent. Ondertussen beginnen de Afleiders hard te werken om de aandacht van de verantwoordelijkheid en controle naar meer rust om te buigen, wat zichtbaar wordt in het intensiveren van het dwangmatig verlangen naar stemming veranderende middelen, eten, seks, binge watching, gamen of andere dissociatieve praktijken. Deze escalerende, gepolariseerde strijd tussen twee groepen van beschermende delen die onderliggende emotionele pijn proberen te controleren, is kenmerkend voor procrastineren.
Werken met IFS betekent compassievol leren omgaan met het hele systeem, met veilige interventies gericht op de polarisaties in het hart van het proces van uitstellen. Ook al doet het afleidingsgedrag zich voor op een continuüm van intensiteit, en zelfs positief of alledaags dwangmatig gedrag kan worden, is het belangrijk om de intentie achter het zich herhalende gedrag te begrijpen. Het is daarom nuttig om samen alledaagse activiteiten (werken, sporten, slapen, fantaseren, gebruik van sociale media) te verkennen, zodat er een beeld ontstaat van hun manier om te ontspannen of om stress om te gaan.
De oorzaak van procrastineren kan bij iedereen anders zijn. Wel kunnen we aannemen dat iedereen die uitstelgedrag laat zien, ook gevoelens van schaamte, waardeloosheid en isolement heeft ervaren. In IFS word je uitgenodigd om naar je innerlijke dialoog te luisteren, ongeacht de oorsprong van de strijd van jouw delen.
Eerste stappen: begin met Managers
Als je start is het urgente gedrag van de Afleider vaak als eerste aanwezig, genoeg om de aandacht te trekken. Hoewel het verleidelijk is om te starten met de groep aan de (afleidende) kant van de polariteit, zijn wantrouwende Managers over het algemeen veel te verstrengeld (met het Zelf) om dit toe te staan. Daarom begint het gesprek met het aangaan van een band met Managers, die gewaardeerd en erkend moeten worden vanwege hun legitieme angst voor het dwingende uitstelgedrag. Managers kunnen dan wel hard, kleinerend en beschuldigend zijn, maar ze zijn niet gek! Ze willen weten of je begrijpt hoe het uitstelgedrag van de afleidende delen heeft geleid tot een gebrekkig beoordelingsvermogen, foute beslissingen en somberheid. Ze willen zich gewaardeerd voelen omdat ze gedwongen worden om het roer in handen te nemen nadat de risicovolle Afleiders meer en meer problemen creëren. In het begin is het goed om met Managers te onderhandelen in de hoop dat Afleiders zichtbaar worden en interesse zullen tonen in alternatieven, wanneer je genoeg zelf-energie kan ontwikkelen om nieuwsgierigheid te vergroten.
Verbinding maken met zelfdestructieve Afleiders
Afleiderdelen worden vaak gezien als eendimensionaal en slecht, wild of ongrijpbaar. Maar wanneer je informeert naar zijn/haar bedoeling, zal het deel vaak zijn intentie uiten om troost of verlichting te bieden en de angst voor de gevolgen als het deel zou stoppen. Hoewel Afleiderdelen eigenzinnig zijn en niet geneigd zijn om te veranderen, kunnen we, als we eenmaal beseffen dat ze vijandigheid van het managementteam doorstaan, zelfs terwijl ze de emotionele pijn van Ballingen afwenden, hun moed en uithoudingsvermogen gaan waarderen. Afleiders hebben er geen baat bij om beschuldigd te worden voor het nemen van risico’s en de nadelige gevolgen ervan, maar door een relatie van aanhoudend, compassievol innerlijk onderzoek ontdekken we dat we hun motieven kunnen waarderen.
Als we in IFS spreken over in het Zelf zijn, verwijzen we naar een gecentreerde staat van belichaamd zelfbewustzijn en zelfacceptatie, gecombineerd met een diep gevoel van hoe we ons met anderen verbinden. Veel mensen met uitstelgedrag voelen zich ver verwijderd van het krachtige gevoel van zelf-energie. In plaats daarvan worstelen ze met een chronisch gevoel van overbelasting van delen en de angst dat ze niet echt kunnen veranderen.
Het belang van goede bedoelingen.
Beschermers (managers en afleiders) hebben de taak iemand met uitstelgedrag te laten functioneren en af te leiden van de pijnlijke emoties van de Ballingen die uiteindelijk een overweldigend karakter kunnen hebben. Door relaties met de beschermers op te bouwen vanuit het Zelf, gaan ze zich gaandeweg begrepen voelen, een perspectief ontwikkelen en hun wantrouwen tegenover elkaar meer en meer los te laten. Het opbouwen van een sterke verbinding met beschermende delen cultiveert het innerlijke vertrouwen en de zelfregulatie die zo belangrijk is om te ervaren voordat ze de behoeften en kwetsbaarheid van Ballingen ontmoeten.
Relaties aangaan, geen controle
Vaak vinden procrastineerders hun gedrag onbegrijpelijk. Totdat ze hun innerlijke onderzoek beginnen, is hun kwetsbaarheid zo verbannen dat ze niet weten waarom hun Afleiders niet kunnen stoppen met hun werk, vooral als de inzet steeds hoger wordt. Dagelijkse keuzes maken zonder een idee te hebben waarom, opent de deur voor meer intense zelfkritiek, wat de wens om het gedrag van Afleiders te onder controle te krijgen verder versterkt. In plaats van aansporen het gedrag onder controle te krijgen, een strijd die vele malen gewonnen is en verloren, is in contact komen met je afleidersdelen belangrijk. Als het lukt om met compassie Beschermers en Ballingen te onderzoeken, wat de kern vormt van het IFS-model, kan je zelfbewustzijn en begrip versterken.
De eerste stap is het creëren van een veilige omgeving om sterke, accepterende relaties op te bouwen in het hele interne systeem. Belangrijk is om in contact te komen met je Beschermers in plaats van te proberen je gedrag te controleren. Zo verdwijnt de energie geleidelijk uit de polariteit en krijg je toegang tot jouw Ballingen.
Na verloop van tijd ontstaan kleine verschuivingen: zachtere critici, minder uitstelgedrag en steeds betere besluitvorming in combinatie met minder emotionele lading in het interne systeem. Afleiders zullen meestal verbeteren (zij het op een passende manier), maar ze kunnen de laatste Beschermers zijn die hun post verlaten. Delen (en mensen) die het proces van uitstellen kritisch beoordelen, versterken de centrale impasse en escaleren jouw probleem. Wanneer je met je delen kan werken om een niet-veroordelende, niet-pathologiserende relatie te creëren, kun je je concentreren op je innerlijke werk in plaats van jezelf te beschermen tegen externe bedreigingen voor jouw autonomie. Leer jouw delen en hun positieve intenties te begrijpen, zonder de schadelijke gevolgen van het nemen van dwangmatige risico’s te ontkennen. Ten slotte heeft iedereen een uniek pad naar verandering heeft en zal er transformatie plaatsvinden binnen jouw eigen tijdsbestek. Ik ben er sterk van overtuigd dat elke persoon een aangeboren vaardigheid tot heelheid en zelfsturing heeft. Het IFS-model kan jouw polariteiten leren ontdekken, de positieve bedoelingen van negatief gedrag te begrijpen en zelfcompassie te ervaren, wat een goede manier is om je veilig te voelen op jouw reis naar zelfvertrouwen, verandering en innerlijke balans.