Onze culturele waarden hebben invloed op wat we doen en deze, net als onze partnerrelaties zelf, veranderen in de loop van de tijd. In de late jaren ’70 en vroege jaren ’80 bereikte bijvoorbeeld het echtscheidingspercentage een hoogtepunt. De behoeften van het individu werden gezien als belangrijker dan de relatie: als je alles kon zijn wat je kon zijn en in de relatie zijn, prima; zo niet, ga verder. Nu zijn de tijden veranderd, zijn echtscheidingspercentages gestabiliseerd en wordt er weer nagedacht over het maken van intieme relaties tot prioriteit. Als ik in gesprek ben met een koppel ga ik niet met de stroom mee of vertel ik wat ze moeten doen, maar ik ben wel duidelijk met het paar over mijn en hun waarden om hen te helpen hetzelfde te doen.
Een partnerrelatie kun je zien als een optelsom.

½ + ½ = 1
1 + ½ = 1½
1 + 1 = 1 + 1
1 + 1 = 1 + 1 + 1

Hoe helpt mij deze verkorte manier van kijken? In de eerste regel verwijst ½ + ½ naar twee mensen die op verschillende manieren tekort kunnen schieten, maar steunen op elkaars sterke punten. Samen, door samen te werken en elkaars zwaktes aan te vullen, worden ze een sterkere eenheid en kunnen ze een stabiel leven creëren. Vervolgens verwijst 1 + ½ naar koppels waarbij de ene persoon psychologisch sterker is dan de andere, en bij hun samenzijn de onevenwichtige combinatie van de twee weerspiegelt. De zorg hierbij is dat de sterke persoon moe wordt van het dragen van de last; zij of hij kan instorten of uiteindelijk vertrekken. De derde som, 1 + 1, verwijst naar twee mensen met vergelijkbare psychologische krachten die samenkomen en in wezen hetzelfde blijven, dat wil zeggen, twee mensen die samenleven maar individueel sterk blijven en weinig binnen de relatie delen. Ze hebben vaak parallelle levens en bouwen hun relatie rond kinderen. Er is weinig conflict maar ook weinig intimiteit. Ten slotte verwijst de laatste som naar twee mensen die in balans zijn en individueel sterk zijn maar ook iets anders hebben gecreëerd: de twee zijn drie geworden, en de derde is de relatie. Net als een kind is de relatie waar ze beiden verantwoordelijkheid voor nemen om te delen en te koesteren.
Een manier om naar relatiegesprekken te kijken, in tegenstelling tot bijvoorbeeld individuele gesprekken, is deze laatste formule – de derde cliënt die altijd in de kamer aanwezig is, is de relatie zelf. Relatietherapie is hier de relatie een stem geven zoals een kind een stem geeft in een gezinsgesprek. Net als een kind is de relatie een nakomeling van hen beiden. Mijn taak is het om het koppel te helpen de behoeften en persoonlijkheid van de relatie te waarderen, hun verantwoordelijkheid te realiseren om het te koesteren, en het een stem te geven wanneer een of beide partners op dat moment in beslag zijn genomen zijn door hun individuele behoeften. Of ze nu besluiten om bij elkaar te blijven of niet, door te begrijpen hoe de relatie zich heeft ontvouwd door hun wederzijdse bijdragen, kunnen ze een evenwichtiger beeld krijgen van het relatieproces.
Ik zal deze principes en aannames gedurende onze reis samen blijven bespreken. Ik vergelijk en contrasteer opnieuw deze principes met die van mezelf. Door duidelijk te zijn, heb je een basis waar je naar terug kunt keren, een gevoel van richting dat je koers laat houden in plaats van te verdwalen in de maalstroom van de dynamiek van het stel.