Moed en compassie in Relatietherapie – Toni Herbine-Blank

Vertaling Wisse Tanis

Intieme relaties vormen het hart van onze sociale connecties, helpen ons om te groeien, hebben lief op een diepe manier en verdragen verlies (Bowlby, 1969; Coan, 2006; Johnson, 2004, 2013). Wanneer paren in therapie gaan in een toestand van eenzaamheid, boosheid en verdriet om het verlies van intimiteit, streven ze vaak twee doelen na die tegengesteld lijken: zich veilig voelen en het herstel van intimiteit. De “Intimacy From Inside Out” (IFIO) -benadering opent een perspectief om aan deze doelen te werken. De nadruk ligt op het creëren van intimiteit en onderzoeken wat ons in de weg staat, met name het beschamen en het ervaren van schaamte, dat zichtbaar wordt in de manier waarop we werken in intieme dyades met onze natuurlijke subpersoonlijkheden – of delen – van de menselijke geest.
Omdat IFIO concepten een door Richard Schwartz (1984) ontwikkeld model van de geest leent zoals hij verwoord heeft in IFS, is een aanpassing van die concepten nodig: te beginnen met de delen. Alle modellen van de geest die werken met intrapsychische conflicten hebben te maken met een of andere vorm van mentale meervoudigheid (zie Freud (1961) over het id, ego en superego; Berne (1964) over Ouder Volwassene Kind, Jung (1969) over archetypen en complexen; Assagioli (1975) over subpersoonlijkheden; Watkins en Watkins (1997) over egostandtherapie en verschillende benaderingen van innerlijk kind (Bradshaw 1990), en meer). Onze delen denken, voelen, hebben overtuigingen, voeren dagelijkse handelingen uit en zijn relationeel vaardig. Elk deel heeft zijn eigen set van ervaringen. Als ze worden achtergelaten om hun ervaring te beheren zonder begeleiding van een betrouwbare ouderfiguur, kunnen delen overspoeld raken met emoties, cognitief verward en belast met ondraaglijke overtuigingen. Op dit punt nemen sommige delen een beschermende rol aan en lanceren ze overlevingsstrategieën die passen bij zowel het moment als ook de ontwikkelingsleeftijd van de persoon. Deze strategieën, hoewel nuttig in het moment, blijken vaak verre van optimaal voor kwaliteit van leven en groei op de lange termijn.

Hoe disfunctioneel hun gedrag er ook uitziet als de crisis voorbij is, deze beschermende delen hebben de beste intenties. Ze handelen in dienst van overleving, naar hun beste vermogen, en het doel van therapie is om deze delen vrij te maken, niet om ze te beheersen of ze weg te maken. Gelukkig kunnen we onze kwetsbare, conflictgevoelige delen helpen omdat we ook een Zelf hebben. Het Zelf in ieder van ons is in staat gewonde delen te helen en ons intern systeem met moed, wijsheid en mededogen te leiden. Het concept van het Zelf sluit aan bij het beeld van de Boeddha, de ziel, het innerlijke licht, de Tao en in flow zijn zoals beschreven in verschillende spirituele en filosofische tradities. Hoewel het Zelf een energetische toestand is die beschikbaar is voor iedereen die niet kan worden verwond of beschadigd, kan het moeilijk zijn om er toegang toe te krijgen, vooral onder moeilijke omstandigheden in de kindertijd. De IFIO-benadering helpt paren toegang te krijgen tot het Zelf van zichzelf en hun partner, waardoor deze krachtige hulpbron, samen met het concept van delen, wordt uitgebreid naar de relationele omgeving als middel voor groei en helen van zowel het individu als het paar.

Delen

Dus wat zijn nu delen? Los van onze subjectieve ervaring, weten we het eigenlijk niet. Maar wanneer delen gezien worden als ongewenste negatieve impulsen, worden mensen aangemoedigd om deze te negeren, je ervoor te schamen of te verdrijven uit het bewustzijn. Cliënten laten vaak het tegenovergestelde zien: alle delen zijn welkom en de moeite waard om naar te luisteren. Onze delen helpen ons te overleven; ze verrijken onze levens met hun intellect, gaven en talenten; en ze reageren vriendelijk wanneer ze worden gehoord en gewaardeerd.
Alhoewel we niet weten wat delen zijn, kunnen we ze wel vinden door innerlijk aandacht te schenken aan onze gedachten, gevoelens, sensaties en impulsen. Op deze manier kunnen we opmerken dat zij onze zelfidentiteit bepalen en ons gedrag sturen. En als we met ze praten, praten ze (of op de een of andere manier) terug. Delen kunnen beschrijven hoe zij interpersoonlijke relaties als lessen hebben geabsorbeerd en hoe ze in relatie tot elkaar staan. Van hen horen we dat wanneer een deel relationele schade heeft eigen gemaakt als identiteit (ik ben niet geliefd, ik ben slecht), het andere delen motiveert om in een beschermende rol te stappen. Dit eerste deel wordt een balling genoemd en de laatsten beschermers. De tactieken van beschermende delen zijn bovendien verdeeld in proactief (uitgevoerd door managers) en reactief (uitgevoerd door brandweerlieden).
IFS geeft ons een kader en een taal om elk deel te leren kennen, ongeacht zijn of haar rol in het innerlijke gezin, en om de relaties tussen delen te begrijpen. In het werken met paren, net als bij individuen, valideren we de keuzes die delen hebben gemaakt gezien hun omstandigheden, horen we de manieren waarop hun inspanningen goed zijn bedoeld, en verzekeren we hen dat we ze niet zullen uitschakelen of negeren tijdens het therapieproces. Volgens de principes van het IFS-model, dragen alle delen een inherent geschenk aan het systeem als ze niet meer zijn belast. Deze therapie verwelkomt alle aspecten van ons, vooral de delen die zijn verbannen, en verenigt ze in het geheel.

De relationele opties van delen: mengen en losmaken

Omdat de relatie tussen delen en het Zelf duidelijkheid bevordert en traumatische of gewoon moeilijke ervaringen heelt, is het ontwikkelen van die relatie het hoofddoel van IFS-therapie. Alles wat het verstoort, is van fundamenteel belang voor de therapie, en de belangrijkste verstoring, voor zowel koppels als individuen, is het mengen van het deel met het zelf (bewustzijn).
Mengen verwijst naar een deel dat het bewustzijn overneemt. Stel dat je op een mooie lentedag van je werk naar huis rijdt, raampje open, de radio aan; je zingt mee en kijkt er naar uit om de avond thuis door te brengen. Plots snijdt een auto jou de pas af. Je staat bovenop je remmen en je scheldt en je bent razend en je bent geneigd de man te achtervolgen en hem de les te lezen. Vanuit het gezichtspunt van IFS heeft een boos deel jou net overgenomen of in IFS termen: het is vermengd geraakt met jouw Zelf. Waar zijn die zorgeloze gevoelens gebleven? Zijn ze voorgoed verdwenen? Die gevoelens kwamen van een deel dat voorlopig uit je bewustzijn is verdrongen. Wanneer het boze deel kalmeert, kan het zorgeloze deel weer terug komen.
Dit beschrijft het gebruikelijke gedrag van delen. Ze mengen en zijn ongemengd. Ze oefenen invloed uit op bewustzijn en vervagen terug op een manier die vergelijkbaar is met de-centreren zoals beschreven in mindfulness-literatuur (Kabat-Zinn, 1990). Als alles goed gaat, delen zij gemakkelijk tijd en ruimte, krijgen steun van (de leiding) van het Zelf en ondersteunen, bij goed functioneren, het hele systeem. Maar wanneer veiligheidskwesties de boventoon voeren en er innerlijk weinig ervaring is met zelfleiderschap of in vaste rollen en patronen, gebruiken beschermende delen wat ze hebben geleerd – vaak de tactiek waaraan ze eerder werden onderworpen – om te navigeren en de veiligheid te herstellen. De eerste fase van IFS-therapie is gewijd aan het bevriend raken met onze beschermers en ze laten zien dat ze veilig hun werk kunnen doen. Als een deel niet los kan komen en het zelf van de cliënt belemmert om te leiden, dan kan de client of het paar het Zelf van de therapeut (tijdelijk) gebruiken.

IFIO is een ervaringsmodel voor relatietherapie dat ontwikkeld is door de concepten van IFS toe te passen op intieme relaties als middel voor groei en herstel van zowel het paar als het individu. Dit model van relatietherapie is ontworpen om de kwaliteiten en hulpbronnen in elke partner en in het paar zichtbaar te maken om actuele relationele verwonding te helen die voortkomt uit eerdere relaties of die zich voordeed in de kindertijd. Het doel is om een gezonde, intieme band tussen partners te bevorderen, zoals zij dat zien en willen. Relatietherapie sessies omvatten meer delen en meer mensen tegelijkertijd dan in individuele therapiesessies. In individuele IFS-sessies gaan cliënten over het algemeen met hun aandacht naar binnen om het lichaam te scannen, naar een stem te luisteren en / of mentale beelden te zien. Deze interne focus heeft de neiging een quasi-meditatieve toestand aan te nemen waarin sensaties, gevoelens of gedachten een deel of delen onthullen die aandacht behoeven. Om de samenwerking van deze delen te bevorderen en hen te helpen hun gebruikelijke manier van doen te transformeren, vinden we verschillende manieren om hen te vragen zich los te maken en in relatie te gaan staan met het Zelf gedurende het hele proces. IFIO-relatietherapie maakt gebruik van deze IFS-technieken en voegt meer toe om tegemoet te komen aan de behoeften van het grotere relationele systeem.

Helen van het intrapersoonlijke en interpersoonlijke in IFIO

Omdat de externe relaties innerlijke relaties tussen delen en het Zelf weerspiegelen, is het belangrijk om het interpersoonlijke met het intrapersoonlijke te integreren. Cliënten doen naast het interpersoonlijke werk van onderzoeken, helen en opnieuw verbinden met hun partner, ook innerlijk werk: helen van verwondingen en het transformeren van belemmerende innerlijke relaties. Deze twee procesniveaus versterken en ondersteunen elkaar. Intimiteit wordt van binnenuit gecreëerd en omgekeerd, met als doel liefdevolle en authentieke, flexibele en zich ontwikkelende relaties te bevorderen, zowel inter- als intrapersoonlijk.

Herbine-Blank, Toni. (2016). Intimacy From The Inside Out. New York, NY: Routledge.